Իրակլի Չխեիձե

«Ժառանգության հիմնադրամ» (The Heritage Foundation) ամերիկյան հետազոտական կենտրոնի վերլուծաբան Լյուք Քոֆին հերթական անգամ իր վրա է հրավիրել վրաց հանրության ուշադրությունը։ Նա առաջարկում է ամերիկյան զորակազմը, որն, իբր, դուրս են բերել Սիրիայից, տեղակայել ոչ այլ տեղ, քան Վրաստանի տարածքում։ Լավ է, որ նրա խոսքով՝ այդ նպատակի համար արդեն գոյություն ունի պատրաստի ենթակառուցվածք Ախալքալաք քաղաքի ռուսական նախկին ռազմակայանի տեղում։ Վաշինգտոնում կարծում են, որ դա պետք է անել այն բանի համար, որպեսզի «արագ օպերատիվ արձագանքելու հնարավորություն ունենան այն դեպքում, եթե «Իսլամական պետություն» ահաբեկչական խմբավորումը կարողանա վերականգնվել»։ «Սիրիան լքող ամերիկյան զորքերը կարող են ուղարկվել Վրաստան և դառնալ ուժ «հորիզոնի հետևում» արագ պատասխանի համար՝ ԻԼԻՊ վերականգնման դեպքում։ ԱՄՆ-ը կարող է օգտագործել հին ռուսական ռազմակայանն Ախալքալաքում, որը գտնվում է Ռաքիից ընդամենը 740 կմ կմ հեռու։ Հիմա Վրաստանն ավելի հուսալի է Իրաքից»,- գրում է Լյուք Քոֆին։

Մինչ պարզենք Լյուք Քոֆիի ասածների իմաստը, անհրաժեշտ է դրանցից հանել քողածածկույթը։ Հավանաբար, վերլուծաբանը ցանկանում է ասել, որ ամերիկյան զորքերը կարող են հեռանալ Սիրիայում այն վայրերից, որտեղ մտել են։ Ամերիկյան զորքերը, համաձայն ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի հայտարարության, իսկապես հեռացել են Սիրիայից... Սիրիա՝ զավթելով և իրենց լիակատար հսկողության տակ վերցնելով այդ երկրի նավթային հարստությունները։ Թրամփն այնուամենայնիվ ազնիվ մարդ է... Եթե մինչ նա ամերիկյան իշխանություններն իրենց գործողությունները ծածկում էին հումանիտար կեղծավորությամբ և անտեղի ջուրծեծոցով, ապա Թրամփն ուղղակի հայտարարեց, որ նավթն Ամերիկան ոչ մեկին չի տա։

Հիմա անհասկանալի է մնում, թե ամերիկյան զորքերի, որոնք ոչ մի տեղ չեն գնացել Սիրիայից, ինչին է պետք ռազմակայանը 740 կիլոմետր հեռու այն վայրից, որտեղ նրանք պետք է «արագ արձագանքեն»։ Գուցե, Քոֆիի գաղափարին հատուկ համուհոտ է հաղորդում այն հանգամանքը, որ ամերիկացիները կտեղակայվեն ռուսական նախկին բազայո՞ւմ։ Թե՞ այն հանգամանքը, որ 90 կմ հեռու գտնվում է գործող ռուսական ռազմակայանը հայկական Գյումրիում։

Հետաքրքիր է, ինչո՞ւ Լյուք Քոֆիի խելքին չի փչել ամերիկյան ռազմակայանը տեղակայել Պանկիսի կիրճում։ Դա շատ ավելի տրամաբանական կլիներ։ Չէ՞ որ ԻՊ շարքերում բավական թվով պանկիսցիներ կային։ Իսկ այն, որ Քոֆին Վրաստանն Իրաքից ավելի հուսալի է համարում, պարզապես զմայլում է։ Հավանաբար, դա նշանակում է, որ հեռանկարում ամերիկացիները պատրաստում են անդրկովկասյան հանրապետության համար նույն ճակատագիրը։

Ոչ բարդ պատմական դիտարկումներից արդեն գիտենք, որ ամերիկյան ռազմակայանների հայտնվելը, որպես կանոն, հյուրընկալող երկրում առաջ է բերում մի ամբողջ շարք խնդիրներ ու ողբերգություններ։ Անգամ ռուսատյաց ու ամերիկամետ տրամադրություններով համակված Լեհաստանի բնակիչները բավական համերաշխ բողոքեցին ամերիկյան ռազմակայանի տեղակայման դեմ։

Ենթադրենք, թե Քոֆիի մտահղացումն իրականացավ, չնայած ամերիկյան զորքերի դուրսբերումը Սիրիայից այստեղ կապ չունի, և Ախալքալաքում ամերիկյան ռազմակայան տեղակայվեց։ Ինչպե՞ս կարող է նման երևույթն ընկալվել Ռուսաստանի Դաշնության կամ Իրանի կողմից։ Նրանք կհավատան հեքիաթին, թե այդ ռազմակայանը բացառապես նպատակ ունի պայքարել Սիրիայում ԻԼԻՊ վերականգնման դե՞մ։
Ռուսաստանի Դաշնությանն արդեն հավաստիացրել են, որ հրթիռային սարքերը Ռումինիայում և Լեհաստանում ուղղված են ոչ թե իր դեմ, այլ բացառապես իրանական հրթիռային սպառնալիքին պատասխանելու համար։ Բայց դա բավական պարզունակ ամերիկյան բլեֆ էր։ Ճիշտ նույն տեխնոլոգիան է փորձարկում The Heritage Foundation-ի վերլուծաբան Լյուք Քոֆին։ Ակնհայտ է, որ ոչ մի ամերիկյան ռազմակայան Սամցխե-Ջավախքում Թբիլիսին թույլ չի կարող տալ, որովհետև անգամ նման հեռանկարի հնչեցումը պաշտոնական մակարդակով կտրուկ կվատթարացնի ռուս-վրացական և վրաց-իրանական հարաբերությունները։ Ո՞ւմ է դա պետք, բացի ԱՄՆ-ից։ Ոչ մեկին։

Իսկ ինչպես կարձագանքի Անդրկովկասում ամերիկյան ռազմակայանի հայտնվելուն միջազգային ահաբեկչական ինտերնացիոնալը։ Ուժային կառույցների ամբողջ խիզախությամբ հանդերձ՝ Վրաստանի ցանկացած քաղաքացի կարող է կասկածներ ունենալ սեփական անվտանգության հետ կապված։

Դե, իսկ ինչպե՞ս կարձագանքեն Լյուք Քոֆիի տիպի ամերիկյան սադրիչների նման «պրոժեկտներին» վրացական իշխանությունները։ Բավական հանգիստ։ Գաղափարը մեկնաբանել է Վրաստանի խորհրդարանի նախագահ Արչիլ Թալաքվաձեն, որը դա ընդամենը մասնավոր կարծիք է համարել՝ վրաց փորձագետներին հանձնարարելով գնահատական տալ ամերիկյան զինվորականների հնարավոր վերադասավորմանը։ Երկրի օրենսդիր մարմնի նախագահը զեկուցում է, որ ամերիկյան իշխանությունների ներկայացուցիչների հետ աշխատանքային հանդիպումներում Սամցխե-Ջավախքում, Ախալքալաքի ռուսական նախկին ռազմակայանում ամերիկյան զորակազմի տեղակայման մասին առաջարկությունն առհասարակ չի քննարկվել։

«Վրացական իշխանությունները մշտական կապի և աշխատանքային շփման մեջ են ԱՄՆ կառավարության և Կոնգրեսի հետ։ Ռազմավարական հարցերի քննարկումը մեր երկրի համար տեղի է ունենում այդ ձևաչափերով։ Աշխատանքային ձևաչափով նման հարց չի բարձրացվել»,- ընդգծել է Թալաքվաձեն։

Թերևս, խոսնակի հետ համերաշխ է նաև Կովկասի հարցերով փորձագետ Մամուկա Արեշիձեն, որը բացահայտ հայտարարում է այն մասին, որ Քոֆիի նախաձեռնությունն ընդհանրապես «հեռու է իրականությունից»։ Վրաց վերլուծաբանի խոսքով՝ ԱՄՆ-ում ընդհանրապես «հաշվի չեն առնում նման քայլի հետևանքները»։

«Նա կամ ձգտում է «ջրի երեսին մնալ», կամ ձգտում է իսկապես օգնել Վրաստանին։ Բայց դա շատ հեռու է իրականությունից, քանի որ, երբ խոսակցությունը դրա մասին է, լուրջ վերլուծաբանը կամ քաղաքագետը միշտ մտածում է, թե ինչ կլինի հետո. ինչպես դա տեղի կունենա, ինչ կարգավիճակ կունենան այդ զորքերը, ինչ պատասխան գործողություններ կլինեն, ինչպես իրենց կպահեն աշխարհաքաղաքական խաղացողները։ Առանց դրա նրա ելույթն անլուրջ է ընկալվում»,- նշել է նա։

Անհաշտ ընդդիմության արձագանքը, հասկանալի է, այլ է։ Նրա մոտ Քոֆիի այս գաղափարն առաջ է բերում բուռն հիացմունք, ինչի մասին վկայում են նրա կողմնակիցների բազմաթիվ հայտարարությունները։ Նրանք հրճվանքով տեղեկացնում են «երկրի անվտանգության» ամրապնդման մասին և հաշվում են նյութական շահերը։ Այս ամբողջ պարանոյան հիշեցնում է այն իրավիճակը, երբ ոչ այնքան խելացի մարդիկ, հանդիպելով ամպրոպի բաց դաշտում, փորձում են թաքնվել անձրևից մեն մի բարձր ծառի տակ՝ մեկը մյուսի չոր հագուստի առավելությունները հաշվելով թրջվածի հանդեպ։

Լյուք Քոֆիի անձին կարելի էր և այդքան ուշադրություն չնվիրել, եթե դա անհայտ մի վերլուծաբան լիներ։ Նրա առաջարկությունը, որքան էլ որ անհեթեթ թվա առաջին հայացքից, ընդամենը փորձնական փուչիկ է, առաջին քայլը լավ մտածված շախմատի պարտիայի դեբյուտում։

«Վաշինգտոնյան մարզկոմը» արդեն սկսել է կամաց-կամաց վարժեցնել վրաց հասարակությանը նոր մտքին՝ ԱՄՆ ռազմակայանի տեղակայմանը Վրաստանի տարածքում։ Ճղճղան փոքրամասնության աջակցությունը հանձին ընդդիմադիր «Միասնական ազգային շարժման» արդեն կա, իսկ բնակչության մեծամասնությանը, որն այս առիթով ոչ մի հիացմունք չի արտահայտում, պետք է վերածել պասիվ բիոզանգվածի, որը չի կարողանա դիմակայել կոռուպցիոներներին, անտաշ ճղճղաններին և արմատական տրամադրություններ ունեցող անձանց։ Թե որքան ժամանակ պետք կգա դրա համար՝ կարևոր չէ։ Կարևոր է, ինչպես միշտ, վերջնարդյունքը, որն այս դեպքում Վրաստանին կհանգեցնի ամենակործանարար հետևանքների։

Աղբյուրը՝ EurAsia Daily